De huisboktor (Hylotrupes bajulus) is een kever uit de familie boktorren (Cerambycidae).
- De boktor wordt ongeveer 10 tot 25 millimeter lang. De volwassen kever voedt zich niet met hout en leeft bovendien maar twee tot vier weken.
- Vrouwtjes leggen na de paring 30 tot 200 eitjes in de naden van het hout, de larven komen na enkele weken tot meer dan een maand uit. Ze boren zich in het hout maar blijven de eerste tijd nog vlak onder het oppervlak zitten. Na enige jaren knaagt de witte, rupsachtige keverlarve zich dieper in het hout.
- De larve is zeer vraatzuchtig en kan meer dan tien jaar oud worden voor de verpopping plaatsvindt, hoewel 4 tot 5 jaar gebruikelijker is en als de omstandigheden gunstig zijn nog sneller. In een stille omgeving is het trouwens mogelijk dat men de insecten duidelijk hoort knagen.
- De hoeveelheid aangevreten hout is enorm, en de larven kunnen, indien ze al te massaal voorkomen, hele dakconstructies wegvreten.
In oude gebouwen moet de boktor als een gevaar worden gezien. Ook kunstwerken, tuinhuisjes, kasten en andere houten voorwerpen worden aangevreten
Naaldhoutsoorten als vuren en grenen hebben de voorkeur.
- Hoe herkent men een aantasting door de huisboktor? Het duidelijkste teken van aantasting zijn de ovale uitvliegopeningen met een grote as van 6 tot 10 mm, die zichtbaar zijn op het houtoppervlak. Aan de rand hiervan kan men, ingevolge het uitvliegen van het insect, hoopjes boormeel terugvinden. Onder scheerlicht zal men soms plaatselijke opwelvingen van het houtoppervlak waarnemen.
Deze eerste aanwijzingen dienen echter te worden bevestigd door de weerstand van het houtoppervlak te onderzoeken met een puntig voorwerp (priem, schroevendraaier, ...) dat men er tracht in te duwen. Indien het voorwerp gemakkelijk in het hout dringt en er een dun houtvlies loskomt, waarbij boor/vraatgangen zichtbaar worden met ovale doorsnede, gevuld met boormeel, heeft men te maken met een aantasting door de huisboktor. Indien echter het hout weerstand biedt, zal de waargenomen opening waarschijnlijk een andere oorsprong hebben (spoor van nagel of puntig gereedschap, ...).
- Wat moet men doen in geval van aantasting? Twee maatregelen dienen vrij snel te worden genomen: de constructie laten behandelen om het aangetast hout te ontsmetten en uitbreiding van de aantasting tegen te gaan, en de stabiliteit laten onderzoeken en indien nodig de constructie verstevigen.
Een chemische bestrijding is de aangewezen bestrijding. Gangen dienen te worden opengelegd en daarna moet het hout worden geïmpregneerd door een deskundige. Injecteren in de boorgaten of het dieperliggend hout gebeurt alleen bij de grote keverlarven die in de kern van het hout knaagt.
Andere bestrijdingswijzen zijn afhankelijk van het geïnfecteerde hout; voor delicate houten meubelen, houtsnijwerk en kunstwerken wordt soms vergassing met koolstofdioxide toegepast. Een andere mogelijkheid is de toepassing van een warmtebehandeling waarbij de luchttemperatuur enige uren op 80 °C wordt gebracht.
- Hoe kan men de aantasting voorkomen? De huisboktor kan de meeste naaldhoutsoorten aantasten die gebruikt worden voor timmerwerken. De larve stelt weinig eisen inzake temperatuur en vochtgehalte en kan zich perfect aanpassen aan het klimaat van onze woningen. Er bestaat dus geen architecturale maatregel die het constructiehout daadwerkelijk kan beschermen. Om die reden wordt in de wetgeving opgelegd om timmerhout voor dakconstructies en constructiehout preventief te behandelen. In praktijk gebeurt dit meestal door drenken in een drenkstation, bespuiten of manueel met de kwast aanbrengen.
- Opgelet: het hout dat volgens de regels verduurzaamd werd is niet gevaarlijk voor de menselijke gezondheid, maar de toegepaste producten zijn gewoonlijk toxisch en dienen dan ook met zorg te worden gehanteerd (handschoenen, veiligheidsbril, goede verluchting).